W praktyce biznesowej rozpowszechnione są pożyczki dla spółek z ograniczoną odpowiedzialnością od jej wspólników. Od 1 stycznia 2019r. zmianie uległy zasady ich opodatkowania. Czy czyni je to wciąż atrakcyjniejszym rozwiązaniem pozyskiwania kapitału dla spółki?
Jak było do tej pory z pożyczkami
Umowa pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku była objęta podatkiem PCC na podstawie art. 1 ust. 1 pkt. 1 lit. b) ustawy z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Ustawa PCC). Zgodnie z jej dotychczasowymi regulacjami podatek od czynności cywilnoprawnych od umowy pożyczki wynosił 2% podstawy opodatkowania. Obowiązek podatkowy spoczywał na pożyczkobiorcy.
Dla odróżnienia stawka podatku wspólnika w spółce osobowej (jawnej, kapitałowej) wynosiła jedynie 0,5% podstawy opodatkowania. Tego typu umowa była traktowana nie jako samodzielna umowa pożyczki a jako zmiana umowy spółki – forma wkładu do spółki osobowej.
Podatek PCC trzeba było wpłacić do urzędu skarbowego w ciągu 14 dni od zawarcia umowy pożyczki oraz złożyć deklarację PCC-3.
W jeszcze lepszej sytuacji pozostawały spółki kapitałowe, tj. spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjne, którym pożyczki udzielali jej wspólnicy lub akcjonariusze. Wówczas taka umowa w ogóle była zwolniona od opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych – a więc stawka podatku wynosiła 0,0% podstawy opodatkowania.
W tym zakresie zastosowanie znajdowały zastosowanie przepisy art. 9 pkt. 10 lit. i) Ustawy PCC. Zgodnie z jego treścią:
“Zwalnia się od podatku następujące czynności cywilnoprawne: (…) pożyczki udzielane: (…) i) przez wspólnika (akcjonariusza) spółce kapitałowej”.
W tym zatem przypadku tj. przy udzielaniu pożyczki spółce kapitałowej przez jej wspólnika/akcjonariusza – podatek w ogóle nie występował, zatem ten rodzaj dofinansowania przedsiębiorstwa nie wiązał się z dodatkowymi kosztami podatkowymi.
Zwolnienie z podatku PCC dotyczyło też umowy pożyczek udzielonych przez przedsiębiorcę w ramach usług finansowych zwolnionych z VAT.
Obecna regulacja pożyczek od wspólników
Ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie niższej stawki podstawowej dla umów pożyczek z 2% do 0,5%.
Art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Ustawa nowelizująca) wskazuje, że:
„W ustawie z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1150) wprowadza się następujące zmiany: 1) w art. 7 w ust. 1 pkt 4 otrzymuje brzmienie: 4) od umowy pożyczki oraz depozytu nieprawidłowego – 0,5%, (…)”.
Ponadto, zgodnie z art. 4 ust. 2 Ustawy nowelizującej wolne od podatku i obowiązku składania deklaracji PCC-3 będą wszystkie drobne pożyczki do 1 tys. złotych.
Pozostałe postanowienia dotyczące podatku PCC od pożyczek pozostały bez zmian.
Oprocentowanie pożyczek stawką rynkową
Przepisy podatkowe wymagają, żeby wszystkie umowy i transakcje zawierane z podmiotami powiązanymi były zawierane na warunkach rynkowych. Jeżeli warunki danej umowy odbiegają od warunków rynkowych, organy podatkowe mogą weryfikować przyjęte oprocentowanie i kwestionować wydatki. Dla organów podatkowych stawka odsetek może być ustalona dowolnie, tak długo jak jest stawką rynkową.
Od 1 stycznia 2019 r. wprowadzono przepisy, które regulują wysokość odsetek podatkowych, która nie będzie kwestionowana przez organy podatkowe. Jest to tzw. zasada safe harbour – bezpieczna przystań, dająca gwarancję, że organy podatkowe nie będą kwestionować przyjętych zasad oprocentowania.
Jeżeli chodzi o pożyczki udzielane od 1 stycznia 2019 r., to takie „bezpieczne” oprocentowanie obliczane jest według wzoru: Wskaźnik + 2%.
Wskaźnik to:
WIBOR 3M – dla pożyczek udzielanych w PLN
LIBOR USD 3M – dla pożyczek udzielanych w USD
EURIBOR 3M – dla pożyczek udzielanych w EUR
LIBOR CHF 3M – dla pożyczek udzielanych w CHF
LIBOR GBP 3M – dla pożyczek udzielanych w GBP
Jeżeli wskaźnik jest ujemny – należy przyjąć 0.
Dodatkowo, aby tak określona marża nie była kwestionowana przez organy podatkowe, to umowa musi spełniać następujące warunki:
- pożyczka udzielana jest na maksymalnie 5 lat,
- maksymalny poziom zadłużenia w stosunku do wspólników i innych podmiotów powiązanych nie przekracza 20.000.000 zł,
- brak jest dodatkowych opłat, premii za udzielenie pożyczki.
Przy ustalaniu oprocentowania w pożyczkach ze wspólnikiem mamy więc dwie możliwości:
- stosowanie odsetek wynikających z ustawy (tzw. safe harbour), tj. wskaźnik + 2% (przy założeniu, że spełniamy pozostałe warunki; lub
- stosowanie własnej wysokości oprocentowania – potwierdzonych wcześniej poprzez uzyskanie kilku ofert z banków dla spółki (będzie to potwierdzać „rynkowość” stawki).
Ustawa nie posługuje się pojęciem minimalnych odsetek od pożyczki od wspólnika, ale samo obwieszczenie w sprawie odsetek sugeruje, że wskazane powyżej „bezpieczne” odsetki to jednocześnie minimalne odsetki dla udzielającego pożyczkę i maksymalne odsetki dla podmiotu biorącego pożyczkę.